Ou sondes haal jou van agter af in. Dan eers gooi hulle lang skaduwees… En soms word jou enigste bate jou grootste nagmerrie, en verander die lewe in ‘n oogwenk, en gebeur dinge wat jy nie kon voorsien nie.
Vandat ek my DNA-toets se uitslae gekry het, maak die manier waarop ek aanmekaargesit is net soveel sin. En mense kan nou spot met my Neanderthal afkoms, omdat ek blykbaar van nature fisiek sterker is as ander. Ek het van lekker sterk spiere, maar ek is so gebore. Dokters is al my lewe lank verbaas dat ek nie ‘n goeie atleet of sportmens is nie (ek het nooit op skool of later aan sport deelgeneem nie, behalwe aerobics in die tagtigs.) Hardloop kan ek glad nie. Vir baie jare het ek my geskaam oor my spiere, veral as mense opmerkings daaroor maak, maar later het ek geleer om dit eerder as ‘n kompliment te beskou, want my natuurlike krag kon my toelaat om paalfiksheid te doen. Klaarblyklik is dit my soort spier.
Trisa, your genetic muscle composition is common in elite power athletes. This report is based on a genetic marker inthe ACTN3 gene. This marker controls whether muscle cells produce a protein (called alpha-actinin-3).
Van kleins af was my bene ‘n ding. As dogtertjie is ek gespot oor my bakbene, terwyl Ouma Vina weer van Trisa se mooi fris beentjies gepraat het. Ek was geweldig skaam oor my bakbene, want selfs grootmense wat daaroor spot laat mens dink daar is iets verkeerd met jou. En ook my kuite wat ek by my ma geërf het, was altyd ‘n ding waaroor mense gekarring het, en as kind en jongmens wou ek in die aarde sak daaroor, ek het myself mos nie gemaak nie? Mans het klaarblyklik van my bene gehou, want dis die ding in my lewe waaroor ek die meeste komplimente gekry het.
Vir drie jaar loop ek met bene wat pyn, en eers die vierde dokter by wie ek kla, het my na ‘n spesialis gestuur, wat dadelik X-strale en ook ‘n MRI van my rug georder het.
Diagnose, in oom dokter se woorde: Liewe Jesus het my ‘n lélike streep getrek toe hy my aanmekaargesit het. Ek het ‘n hol tibia, gebreklike bakbene en ‘n skewe regtervoet, sê die ortopediese sjirurg. Als is skeef, of hol waar dit nie moet wees nie. En daar groei beentjies waar dit nie moet nie, ook in my rug. Hy is verbaas dat dit nou eers probleme gee, maar dit is omdat ek sterk is en ook baie geoefen het, maar met normale degenerasie neuk als nou om. En dit gaan net erger word. En as ons ‘n huis met trappe het, moet hy vandag nog in die mark (sê ek al 3 jaar). Ek kan ‘n paar maande tyd koop met permanente pynpille en anti-inflammatoriese middels, maar ek moet ‘n halwe knievervanging kry, om daardie gaping aan een kant weer reg te kry. Ek moet vir eers van my voete af bly en nêrens onnodig stap nie, maar moet yoga doen en kan fietsry.
Ek was lam van skok vir twee dae na die konsultasie. Ek is basies so verkeerdom gebore, maar omdat ek sterk spiere en ligamente het, het dit als soort van in plek gehou, maar toe normale ouderdomsverwante degenerasie begin, toe konk als in. Covid het die proses waarskynlik getrigger, sê hy.
Het ek iets gedoen wat dit kon veroorsaak? ‘n Aerobics marathon? As kind het ek soms van die huis se dak afgespring, as my ma nie naby was nie. En eenmaal ook in die gat in wat gegrawe was vir die nuwe kleinhuisie. Maar oom dokter sê nee, dis nie ou sondes wat my inhaal nie, dis ‘n bio-meganiese fout.
In Januarie kry ek nou bilaterale gedeeltelike knievervangings. My Genu Varus Deformity (wanneer bakbene ‘n probleem word) het skielik van Oktober af byna daagliks vererger. Dis ongelooflik pynlik en ek kan net in en om die huis cope as ek kortisoon plus anti-inflammatoriese pille drink.
My paaldae is verby. Dankie tog ek moet oefen, en yoga vra net ‘n mat. Die fisio wat ek as deel van pre-hab sien, sê ek kies instinktief presies die regte posisies en bewegings. En my fietswiele moet gepomp word sodat dit reg is wanneer ek die kierie en die krukke weer eenkant toe skuif.
My kierie staan reg, my pa het dit nog met sy eie hande gekerf, en gesê dis vir as ek eendag oud is. John het dit vir my korter gesaag, presies op die fisio se voorskrif.
Ek wil hier klaar skryf, noudat ek hierdie aaklige jaar met ‘n hele paar uitdagings verwerk het. Die jaar sluit af op ‘n onseker noot, maar oormore is Kersfees, dan vier ons in dankbaarheid wat ons nog het.
“I like living. I have sometimes been wildly, despairingly, acutely miserable, racked with sorrow; but through it all I still know quite certainly that just to be alive is a grand thing.” Agatha Christie
it’s 3:23 in the morning and I’m awake because my great great grandchildren won’t let me sleep my great great grandchildren ask me in dreams what did you do while the planet was plundered? what did you do when the earth was unraveling?
surely you did something when the seasons started failing?
as the mammals, reptiles, birds were all dying? did you fill the streets with protest when democracy was stolen?
what did you do once you knew?
Hierdie uittreksel uit die bekende gedig “Hieroglyphic stairway” van Drew Dellinger word meestal gebruik waar klimaatsverandering ter sprake is, maar in Oktober tydens die Woordfees het iets amper onwerkliks gebeur minute nadat dieselfde vraag gevra is in ’n gesprek met Marthie Momberg oor haar boek 21 Voices from Israel and South Africa: Why the Palestinian struggle matters.
Dikwels word mens op onverwante plekke op onverwagte maniere diep geraak op ’n manier wat jy in elke sel van jou liggaam voel vibreer, wat jy in yskoue rillings uitslaan, jou hele lyf hoendervleis in versengende hitte. Dan wéét jy op ’n baie diep vlak dit het met ’n spesifieke rede met jou gebeur, dat jy presies op daardie oomblik daar was. Jy weet ook jy moet iets doen daaraan en dan verder vergeet daarvan. Jou taak is voltooi, jy weet nooit waar die rimpels gaan van jou klip wat jy in die water gooi nie.
Die doel van hierdie skrywe is geensins om ’n opinie te waag oor die Israel/Palestina kwessie nie, en allermins om kant te kies. Ek wil eerder die gevoel oordra van gebeure direk na haar praatjie.
Na ’n paar baie intense dae en baie adrenalien was ek gereed om Stellenbosch se hitte en stof van my af te skud en my seer bene in Kleinmond se koue seewater te gaan laaf. Ek wou ook my man met sy sensitiewe vel uit die son kry, maar hy dring toe aan ek moet eers saamstap, hy wil my iets gaan wys, en ons moet Marthie se boek saamneem. ‘n Vreemde versoek, maar ek vertrou hom.
Die “iets” staan toe op die hoek van Noordwal-Wes-weg en Die Laan. ’n Yslike beeld van ’n ou man met ’n oop boek voor hom, deur die kunstenaar Jean Theron Louw – Seemingly peaceful. ’n Goudbrons duif sit en kyk vir hom. Sonder ’n woord wys hy na die boek met gegraveerde woorde in die ou man se hande.
Toe ek die uittreksel uit die gedig “Hieroglyphic stairway van Drew Dellinger” op die metaalboek lees, het dit my getref. Daardie gevoel, amper soos déjà-vu. Dit vat jou aan die bors, jou longe versteen en jou stembande raak verlam. Op ’n snikhete dag vibreer daar yskoue rillings deur elke vesel van my lyf, my hele lyf die ene hoendervleis, die haartjies op my arms tentakels wat elke flenter energie optel wat deur die digter Drew Dellinger na ons gestuur is met die boodskap: Luister na Marthie Momberg – sy vra die regte vrae, sy bring die boodskap dat ons net moet doen wat ons doen, en dit sal die regte ding wees.
Sy kan die boek skryf, Johan Coetzee van Naledi kan die boek uitgee, John kan die oomblik identifiseer, en ek kan hierdie woorde voortbring. Die regte mens sál op die regte tyd die regte boodskap kry en die regte ding doen. En as genoeg mense die regte ding doen, kan ons Drew Dellinger se vraag beantwoord: what did you do once you knew?
Dan sal goed lig bring, en kwaad sal kwyn, totdat die balans tussen goed en kwaad herstel het.
Die beeldhouer Jean Theron Louw besin oor ’n aparte plaat:
Seemingly peaceful
An old man sits – seemingly peaceful – and reads on a park bench. I weigh up and question the adjective “peaceful”. When he, Oupa Carlos, as an old man, reflects upon the world, can he feel serene? Does he wonder and reflect on how he and his peers have managed to cause the degeneration of the planet? Does he care about the legacy he has left behind? Oupa Carlos, with layers of knowledge and experience like the growth rings of a tree: Was your life egocentric or soul-centric? Did you care for mother earth? If you did, why are we all where we are now?
A single solidly cast dove perches on the bench; gazing at Oupa Carlos. The dove in bronze/gold colour is symbolic of the spirit, illumination, and the sun. The similar colour rendering of the dove and the poem allude to the fact that these are constant solid truths, while the transparency of the rest of the work symbolizes the fleeting nature of humanity. Uncle Carlos’s head and hands are a similar colour, as some thoughts and works of man can approach the permanence of truth …
I cannot remember ever having been moved as profoundly, as searingly and as painfully … It is a testimony to the immense bravery of the individual and communal spirit. – Breyten Breytenbach
There is no other book of this kind on the market … It will help readers understand why the plight of the Palestinians concerns all of us. – Sakkie Spangenberg
DIs vreemd hoe dinge gebeur, asof dit reeds gebeur het. Vroeër hierdie jaar het ek op die skrywer Kirsty Steinberg se blad afgekom op ‘n skets wat sy gemaak het. Ek het oor en oor teruggegaan daarna, want dit is asof sy dit gemaak het om ‘n kortverhaal van my wat gepubliseer is deur Tafelberg, Skrik op die lyf, geïllustreer het. Dit pas perfek. Ek het haar vertel daarvan, ons het dadelik mekaar aangevoel, en sy het vir my haar boek, Confrontation, gestuur, boonop met ‘n baie spesiale skets wat sy spesiaal vir my storie gemaak het. En hierdie is die einste kind-vrou wat sy geteken het, wat haar al in verskeie vorme in my drome en visions aangemeld het, in verskillende gedaantes. Ek het haar ook al by ‘n Magdalene wassery in Ierland ontmoet tydens ‘n regressie-sessie.. Hierdie verhaal het in Engeland afgespeel.
Confrontation deur Kirsty Steinberg (skuilnaam) is a memoire gebaseer op die lewe van CJ, wat gebore is in ‘n wêreld wat geen begrip gehad het vir die biologiese, emosionele en huishoudelike uitdagings van ‘n kind met genderdistrofie nie.
CJ is ‘n intense kind wat grootword in die negentigs, met ‘n oerwysheid en emosionele insig ver bokant ander kinders van sy ouderdom. Hy word blootgestel aan afknouery, ‘n gespot met sy liggaamsbou en voorkeure. Sy ouers het probleme van hulle eie en hy moet oorleef in ‘n wêreld waarin hy nie homself kon wees nie.
Geleidelik gaan dinge beter deur blootstelling aan ander kreatiiewe mense op Universiteit, en hy beland in ‘n werksplek waar hy gekoester is en sy potensiaal kon ontwikkel. Sy ouers is ondersteunend op verskeie gebiede, en hulle liefde en onvoorwaardelike aangaanding gaan uiteindelik volsirkel:
They brought me into the word once. They brought me into the word again.
Dit voel altyd vir my arrogant om my uit te laat oor ‘n memoire, asof ek ‘n persoon se diepste menswees sou aantas met enige standpunt. Tog kan ek nie help om op ‘n diep vlak beïndruk te wees deur die karakter (en mens) CJ nie.
As kind ontwikkel hy ‘n glasdop, ‘n skans vanwaar hy na buite kan kyk na die wêreld waarin hy nie tuis voel of inpas nie. Geleidelik groei en ontwikkel hy in ‘n persoon wat homself kan posisioneer in terme van verhoudings met ander.
Die vloeibaarheid van seksualiteit en gender word baie goed uitgebeeld.
“One of your greatest challenges in this world, my darling, would be men … It’s a shame because you think you’re the relationship type?”
Confrontation is ‘n belangrike boek vir ‘n verskeidenheid lesers om verskeie redes:
Ouers, vriende en familie van mense met genderdisforie: Hierdie boek bied ‘n insig in die emosionele stryd en ervarings van individue met genderdisforie. Dit kan hulle help om ‘n dieper begrip te ontwikkel vir die uitdagings wat hierdie individue beleef en hoe om hulle beter te ondersteun en aanvaar.
Jongmense en volwassenes met gender uitdagings: Vir diegene wat soortgelyke fisieke disharmonie ervaar, bied Confrontation ‘n manier om hulle eie ervarings te identifiseer en dit vanuit ‘n nuwe perspektief te oorweeg. Dit kan help met selfinsig en moontlik ‘n dieper begrip van hul eie ervaringe te kry.
Opvoeders en beraders: Vir professionele persone soos opvoeders en beraders bied die boek insig in die emosionele uitdagings van mense met geslagsdysforie en bied dit waardevolle insigte oor hoe om effektief te ondersteun en te kommunikeer met hierdie gemeenskap.
Mense wat wil leer en groei: Vir enigeen wat graag meer wil leer oor die menslike ervaring, veral oor onderwerpe wat met emosionele uitdagings, identiteit en aanvaarding verband hou, kan Confrontation ‘n waardevolle leeservaring bied.
Hierdie boek bied ‘n diepgaande en intieme blik op die emosionele reis van ‘n persoon met genderdisforie. Dit bied waardevolle lewenslesse en ‘n gevoel van empatie vir die uitdagings waarmee hierdie individue te kampe het, en dit kan ‘n geleentheid bied vir emosionele groei en begrip vir almal wat bereid is om te leer en te verstaan.
Bestel dit hier by Naledi, dit word gratis by jou voordeur afgelewer.
Hier is die gewysigde verhaal van die jong vrou op die skets: Dit word geplaas met vergunning van die samesteller van die oorsponlike publikasie.
Die rebellie van Mary Ellis
Maria sit haar hand op Tinus se been.
Sy wil vir hom sê om stadiger te ry, dat hulle hier voor moet indraai, maar sy sien skielik niks voor haar nie, alles is wasig, asof daar Vaseline op haar brilglase gesmeer is. Sy knip-knip haar oë en probeer fokus op die kaart wat op haar skoot lê. Soos altyd wanneer sy in touch kom met haar onderbewussyn, wanneer sy onverwags ʼn vision kry, begin die lig bewe en die omgewing verbrokkel waar haar oë fokus. Nie nou nie! Sy probeer doelbewus konsentreer op die kaart, Tinus verstaan glad nie hierdie sy van haar nie. Hoe sy ook al op die pad probeer konsentreer, begin daar geleidelik ‘n alternatiewe vorm van die area vorm, asof dit in mis gehul is, wat geleidelik opklaar. Sy sluk, skud haar kop, lek oor haar lippe en sien weer die pad wat deur die waas helderder wrd.
Die Sat Nav wat ingesluit was by die kontrak van die motor wat hulle op Gatwick lughawe gehuur het, het hulle na die eerste paar myl afgeskakel. Die meisie met die sagte blikstem was adamant om hulle op die groter paaie te laat ry, terwyl hulle die heel kleinste paadjies wat in grys op die kaart aangedui is, verkies. Hierdie is immers hulle eerste vakansie saam en Maria probeer om dit op klein maniertjies romanties te maak vir Tinus. Hy leef in só ʼn harde wêreld en sy wil dit wat sy met hom deel, sag en gemoedelik maak.
Die groen veld om hulle verdof weer en Maria ruik beesmis en ‘n veld wat brand. Sy hooor die gerunnik van perde en hoor wiele knars op ‘n grondpad.. Sy verstewig haar greep op Tinus se been. Haar hand begin ruk en haar kakebeen beweeg, maar sy kry nie ʼn woord uit nie. Tinus kyk sydelings na haar verskrikte gesig en trek van die pad af by die afdraaipad waar die padskouer breed genoeg is. “Wat is dit nóú weer?”
Sy hoor die irritasie in sy stem. Hulle moes reeds hulle planne fyn beraam vir hierdie kort vakansie, sy vrou dink die konferensie hou nog ʼn paar dae aan. Hulle het net vyf gesteelde dae, dan vlieg hy weer terug.
“Niks. Niks is nou wéér verkeerd nie. Kan ons hier links draai?”
“Hoekom, dit lyk na ʼn privaat pad?”
Maria wil eers vir hom sê van die déjà-vu, dat sy al hier was, maar bedink haar dan. Hulle het al genoeg baklei oor haar ‘sienery’ en die dinge wat sy aanvoel sonder dat sy dit kan verklaar.
“Ek het net skielik ʼn gevoel gekry dat ons hier …”
“Gevoel!” Jou ewig bleddie gevoelery …”
Maria sit weer haar hand op sy been, maar hy skud dit af. Sy praat sag. “Dis oukei, ons hoef nie hier in te ry nie, ek het net gedink …”
“Gedink se moer! Miskien moet jy meermale bietjie lógies dink!”
Maria skrik. Sy is nie gewoond dat Tinus so aggressief met haar is nie en sy probeer weer. “Toemaar, kom ons ry maar, dis nie nodig dat ons hier indraai nie. Dit is so ʼn mooi plek, kom ons maak die meeste daarvan.”
“Make a U-turn,” vermaan die blikstem, “and proceed to the next …”
“Nee!” brul Tinus. Dit lyk of sy gesig opswel en rooi vlamme slaan in sy nek uit. Die are in sy keel bult. Hy gryp die toestel en kap dit teen die paneelbord. Kap, kap, kap. “Neeee …” Sy stem word al sagter.
Maria sien hoe sy oë effens uitpeul net voordat sy lyf slap word en sy kop stadig vorentoe sak op die stuurwiel. Die toeter gee ‘n lang, uitgerekte kreet.
*
Mary tik liggies aan Lord Lynton se skouer. Sy ken al die storie, Sy oë peul effens uit, die are bult in sy nek, sy gesig word bloedrooi, net voordat hy kreun, net voordat sy lyf slap word op haar en sy kop vorentoe sak in haar nek. Gewoonlik spring hy vinnig weer op nadat hy so ʼn rukkie gelê het. Haar bedjie is buitendien te smal vir hulle al twee. Hy is ‘n dooie gewig op haar.
Mary skud sy arm, en probeer hom van haar af rol, maar hy lê bewegingloos en hy voel swaarder as gewoonlik, al is hy ‘n skraal man. Dan voel sy die warm kwylstraaltjie in haar nek. Sy probeer hom afrol, maar hy is swaar, al is hy ’n skraal man. Hy is baie langer as haar kort, ronde lyfie en soos sy vroetel om onder hom uit te kom, skop sy net sy knie raak. Sy ruk haar lyf eenkant toe en stamp teen sy bors en strompel-val van die bed af. Sy wil skree, maar haar keel wurg net. Sy gryp hom aan sy skouers en skud, maar sy kop hang net slap eenkant toe en wip heen-en-weer- met elke skud.
“Lord … Lord L …” Sy kry dit nie reg om sy naam te sê nie.
Slymstrepe loop teen haar bene af, maar sy vee dit nie eers af nie. Sy pluk haar ondergoed en kouse aan en trek haar voorskoot reg, die skottel water wat altyd regstaan, vergete. Lord Lynton mors nooit tyd met ʼn uittrekkery nie. Sy kyk stadig af na die drie bloeddruppels op haar wit voorskoot, dan weer na die lewelose liggaam op haar bed. Angs borrel op in haar lyf en sy hardloop uit in die gang. Sy struikel teen die trappe af.
“Cook! Cook!” roep sy al die pad kombuis toe. “Kom help!”
Cook vee in haar haas een hand aan haar voorskoot af, ‘n brandende kers waarmee hulle die vere skroei in die ander hand. Die reuk van die kookwater as dit oor die fisante loop om die vere los te maak hang swaar in die lug, maar dis asof sy Mary se angs kan ruik, bo-oor die wilde vere-reuk, want sy vra: “Wat is dit nou? Waar is Lórd Lynton?”
Hoewel Cook geen slegpratery van Lord Lynton deur die kombuispersoneel duld nie, sit sy altyd ʼn spottende klem op die Lórd. Sy smyt die kers op die tafel neer, gryp die fisant onder die stroompie kookwater uit wat een van die meisies daaroor giet en klap dit op die houttafel neer. Sy skree instruksies wat om met die fisante te maak oor haar skouer en bondel die doodsbleek Mary terug in die gang.
“Mary! Ruk jou reg. Praat!” Mary klappertand maar Cook se sterk hande op haar skouers laat haar bedaar en sy begin vertel. Van Lord Lynton wat haar wou straf omdat sy gegril het toe hy die twee fisante voor haar neergegooi het om skoon te maak, sodat Cook dit vir sy aandete kan berei. Daar het ʼn paar druppels bloed opgespat en toe sy dit op haar skoon voorskoot sien, wou sy huil. Elke dag sukkel sy om haar voorskoot spierwit en gestyf te hou, tussen al haar werk. Die wasmeisies was net die kolle uit, dan is dit goed genoeg, maar sy hou nie van ʼn papperige vaal voorskoot nie.
“En ek kan die bloed nie verdra nie! Die reuk laat my dink aan … ” Nou huil sy so dat sy sukkel om verder te praat.
“Ruk jou reg!” Cook se hande met die stomp vingers byt in haar skouers in.
Mary bedaar effens. Sy vertel hoe Lord Lynton haar na haar kamer gedwing het en soos wat sy voor hom uitgeloop het, het hy haar aanhoudend aan haar boud geknyp en haar laat omdraai, dan het hy haar borste geknyp. As sy vooroor gebuk het van pyn, het hy haar tussen haar bene gegryp. So het hy haar gegryp en geknyp en al in die rondte getol, al vorentoe deur die gange en op met die trappe, totdat sy half-naar op haar bed neergeval het. En toe was hy reg om te doen wat hy altyd doen as hy haar straf.
“Mary!” Cook se stem is streng. “Waarom is jy so ontsteld? Dis tog nie die eerste keer …”
“Kom kyk, Cook, ek dink hy is … hy is …” Mary sy stem bewe weer. “Ek dink Lord Lynton is dóód!”
Cook praat nie verder nie. Sy skommel so vinnig as wat haar lyf toelaat met die trappe op na Mary se kamer. Die lang skraal lyf met die potsierlike ronde pensie na haar gedraai, lê bewegingloos op die smal bedjie. Hy het nog kleur in sy gesig. Sy voel dadelik in sy nek, daar is nog ʼn flou klop in die slagaar. Sy voet beweeg skaars merkbaar. ʼn Blinde woede neem skielik van haar besit. Sy dink aan Mary se twee seuns, so sonder pa. Sy dink aan die enetjie wat verdrink het die dag toe hy met Lord Lynton gaan fisante jag het, die einste dag wat iemand opgemerk het dat hy ook so ʼn ronde magie het op die skraal lyfie en dieselfde vooroorgeboë postuur as hulle landheer. Arme Mary is so totaal uitgelewer aan sy genade, magteloos om vir haarself op te staan.
“Loop doen jou werk, Mary, sodat ek my werk hier kan doen.” Sy kyk weer na die patetiese figuur op die bed. “En Mary, gaan haal eers ʼn skoon voorskoot by die wasmeisies. Die fisante moet oor die vuur kom.” As sy seker is dat Mary buite hoorafstand is, trek sy die kussing onder Lord Lynton se kop uit en hou dit sekuur oor sy gesig. Sy hande beweeg floutjies na die kussing, maar sy hóú, totdat die bewing in sy voet stil word.
*
Maria sit ontdaan van alle emosie. Sy was op enige iets voorbereid, maar die hemel weet, nie hierop nie. Sy het gehoop haar onsekere toekoms met Tinus wat gebou is op gesteelde uurtjies hier, ʼn naweek daar, gaan uiteindelik met hierdie wegbreek na ʼn rigting toe. Hy het al voorheen geïrriteerd geraak met haar sonder grondige rede, selfs kwaad, maar hierdie aggressiewe woede-uitbarsting … En nou sit sy hier op ʼn verlate pad in die Engelse platteland. Met ʼn dooie man in die kar. Sy is verbasem kalm. En verlig.
Die skok maak haar kalm, koud en beredeneerd.
Dan sien sy sy hand beweeg, hy probeer vat-vat in haar rigting, maar sy hand bly slap op sy been, net sy vingers roer. Toe hy met ‘n snorkgeluid skielik asem intrek, draai sy om na die agtersitplek, neem die kussing wat sy altyd met haar saamry en prop dit onder sy gesig wat op die stuurwiel rus. Sy maak doodseker dat sy die kussing netjies in die stuurwiel druk om sy neus toe te hou.
Hierdie siklus gaan nou einde kry. Sy het weer in hierdie lewe gekies om betrokke te raak met ʼn man wat haar nie regtig wil hê nie, wat haar emosioneel afkraak. Sy dans weer na ʼn man se pype, soos in elke vorige lewe wat sy al in haar regressie-sessies beleef het. Nie weer nie. Nie nou nie en ook nie in ‘n volgende lewe nie.
Maria hou haar hand ferm op Tinus se agterkop en sê: “Rus sag, my liefste.”
Eers nadat sy 999 geskakel het, trek sy die kussing onder sy kop uit en sit dit agter haar rug in terwyl wag. Sy stel die sitplek agteroor en maak haar oë toe, toe alles wasig raak. Deur die newels sien sy ʼn lang skraal man in outydse ryklere aangestap kom, met ʼn spitsbekhond wat al kwylend snuffel aan die twee fisante wat hy aan hulle nekke dra.
“Mary!” roep hy na haar. “Mary!”
Sy kyk stip hoe die hond stertswaaiend die druppels bloed wat een-een val, van sy skoene af lek.
As kinders is ons in die kerk geleer ons is in sonde ontvang en gebore, maar die betekenis was altyd vaag. Natuurlik is daar goed en sleg in elke mens, in mindere en meerdere mate. Tog glo ek dat die meeste mense, ongeag van oortuigings of geloof, bloot strewe daarna om goeie mense te wees, om liefde te leef. Ons kry net ons innerlike krag en sterkte op verskillende maniere. Daar is in meeste mense van nature ‘n aangebore/ingebore goedheid, ‘n geneigdheid tot medemenslikheid, deernis en empatie. Daar is ook die vermoë om te onderskraag en te ondersteun en lief te hê, almal weet net nie altyd hoe nie.
Ek sien daardie eienskappe altyd tydens ramptoestande in ons dorp. Self is ek nie die een wat potte kos kook en die hongeres voed nie, maar ek weet hoe om kalm en georganiseerd te bly en waar om te vra, om dinge te koördineer. Heel dikwels is dit ook die mense wat agter die skerms anonieme bydraes maak, wat geen eer wil hê nie, wat die grootste verskil maak.
Hierdie afgelope week het ek ook te doen gekry met ‘n baie lelike kant van mense, waar mens dit die minste sou verwag. Daaroor had ek geen slaap verloor nie, want dit affekteer nie my menswees nie. Ons is tog soveel meer as die persepsies van enkelinge.
Wat my nou al ‘n paar uur uit my werk uit hou, is net mooi die teenoorgestelde – die inherente goedheid van die mens, ook uit onverwagte oorde. Ek is altyd so uitgesproke oor alles (lees opionated) maar ek het nie woorde om te beskryf wat in my hart aangaan vanaand nie. Mense se goedheid het my ‘n hele paar trane laat pink vandag. Gelukkig werk soutwater mos altyd om mens beter te laat voel: sweet, trane en die see. Ek het darem al twee van die drie hier, nou nog net ‘n lekker yogasessie. Of tel bloedsweet met ‘n stuk werk ook?
Daar skuil ‘n onsigbare skat in die dieptes van ons harte, ‘n skat van medelye, deernis en doodgewone menslikheid. Noem dit wat jy wil, maar vir my kom dit neer op die konsep van ‘n universele bewussyn waar ons almal strewe na doodgewone goedheid. Dit verbind ons met mekaar en die wêreld om ons. DIt kring uit. Ons kan hierdie onverklaarbare goedheid laat ontkiem, dit koester en deel – want dit is die ware essensie van ons menswees …
“Jonathan sighed. The price of being misunderstood, he thought. They call you devil or they call you god.” – Jonathan Livingstone Seagull, Richard Bach
Daar is ‘n artikel op Versindaba wat tans weer gesprek ontlok oor boekresensies en lesersindrukke. Die sg boekbeïnvloeders en “selfaangestelde resensente” kom erg onder skoot.
Die vraag wat gevra word, is: “wat is die verskille tussen kritici en boekbeïnvloeders?” En verder: “Jan Alleman kan nie onderskei tussen ’n “regte” kritikus en ’n selfaangestelde resensent se resensies nie; en waar ’n kritikus ’n professionele loopbaan volg, skryf boekbeïnvloeders resensies as ’n stokperdjie, dikwels in opdrag van ’n uitgewer.“
Ek het probeer agterkom waar ek in hierdie prentjie pas, sonder om myself in enige van die boksies te plaas.
My eerste gedagtes is dat hierdie artikel ‘n klap gee aan ‘n hele klomp individue, maar ook aan uitgewers en die boekredakteurs van koerante. Om ‘n uitgewery te bedryf is ‘n besigheid. ‘n Besigheid wil geldmaak en om geld te maak vir ‘n uitgewer, moet hulle boeke verkoop. Goeie, gewilde boeke, nie die literêre meesterstukke nie, daardie mark is te klein. Hoe verkoop die uitgewers hulle boeke? Mense moet weet van die boeke. Hoe gaan mense weet van die boeke? Jaaa, swaer, soos Jean Oosthuizen altyd sê.
Self sal ek my nooit kan beskou as ‘n literêre kritikus nie, want ek is nie opgelei daarvoor nie, en ek volg nie ‘n professionele loopbaan nie. (Ek maak mos skoon, was en stryk vir ‘n lewe…) Is ek dan ‘n sg boekbeïnvloeder? Ek weet nie, maar uitgewers en boekredakteurs vertrou my genoeg met hulle keuse as dit by goeie, gewilde fiksie kom. Ek is elke uitgewer dankbaar vir elke resensiekopie en probeer bitter hard om verantwoordelik daarmee om te gaan. Vir elke geleentheid om ‘n opdragwerk te doen, is ek dankbaar. (Hmmm check gou my ABSA app en glimlag breed…)
Dit is ‘n groot voorreg vir my as ek op ‘n Sondag wakker word met ‘n klomp groen merkies op WhatsApp, as ‘n skrywer my bedank dat ek sy boek “kry” en lesers wat my mening vertrou my laat weet hulle gaan nou definitief die boek koop. Dit is vir my ewe groot beloning as die resensiekopie van iets wat ek bitter graag sou wou koop, en die geld wat ek daarvoor kry. Dan weet ek die uitgewer kry waarde vir die geld wat hulle aan my spandeer.
Ek stem volmondig met die skrywer van die artikel, Nini Bennett-Moll saam: “Die literêre wêreld – of eerder: boekbedryf – het onherroeplik verander.”
Die stelling waarmee ek lynreg verskil, is: “Op talle multimedia platforms word boeke geesdriftig bemark, en van hierdie bemarking, soos die skryf van resensies deur boekbeïnvloeders, word gretig deur Jan Publiek opgeslurp as egte literêre kritiek.”
Jan Publiek wat die boeke koop wat die boekbedryf aan die gang hou, slurp dit nie op as “egte literêre kritiek” nie. Ons as San en Jan Publiek is nie opgelei om literêre kritiek te waardeer nie, ons wil weet wat is daar aan ‘n boek wat gaan maak dat ek gaan kliek op Add to Cart, of Buy with one Click. Of nie.
Daar is inderdaad plek vir almal onder die literêre son.
Dis ‘n bitter, bitter gevoel as jy nie meer in touch met jou omgewing voel nie. Ons dorp se demografie het dramaties verander, veral die afgelope drie jaar. Dis goed en reg so, dis ‘n natuurlike verloop van groei en verandering. Die jonges beoefen beroepe wat ek nie geweet het bestaan nie, hulle praat ‘n taal wat vir my vreemd klink. Ek verstaan nie hulle grappe op Facebook nie.
Dit is alles goed en wel dat jonger mense die rolle oorneem en dinge doen, dankie tog daarvoor, want ek is definitief nie meer lus vir alles en reëlings maak en rondry nie. Tog is dit ‘n weird gevoel om te sien dinge gebeur om my waarvan ek nie geweet het nie.
Nou dink ek, 21 jaar gelede was ek die jonge hier. Ek het gereël en georganiseer en deelgeneem. Hoeveel mense het daardie tyd dalk so gevoel weens my toedoen?
Ons is op die drumpel van ‘n nuwe fase in ons lewe, waar ek weer soos die jonge voel tussen die oueres.
Vanmelewe (dankie ouma, ek hou van die woord!) kon ons skool toe gaan as jy in die eerste helfte van die jaar ses word. Ek het dit net gemaak en is op vyf-en-’n-half skool toe omdat my ma my gekerm by die huis nie meer kon verduur nie. Ek wou lees.
Die eerste dag is ek sommer met die bus skool toe, met streng vermaninge aan my ma om nie te tjank as sy my gaan inskryf nie. In die klas was ek bitter ontsteld toe net klei uitgedeel is. Paula het dit nog uitgedeel, sulke klipharde vaal klei. Hulle het my toe maar ‘n paar weke later in Graad 2 gesit. Gespring het ons dit genoem. Geskip.
Toe was dit reg.
Maar ek het dit vir die res van my lewe berou.
Het jy enige idee hoe dit voel…
… as jy nog sokker speel en jou maats begin agter hulle hande giggel?
… as jou maatjies almal bra dra en jy wonder hoekom bly jy plat?
… as jou maatjie een goeie dag voor jou ‘n pad uithaal en jy absoluut geen idee het wat dit is nie?
… as die hoof die die eerste dag in die hoërskool vra, wie is twaalf, hande op. ‘n Klompie. Dertien? Die meeste. Veertien? Nog ‘n klompie. En ‘n paar vyftienjariges. Ek dan later kwaad raak as sy getalle nie klop nie en hy brul: wie het nie sy hand opgesteek nie?
Bang handjie. Ek meneer.
Hoekom nie? Hoe oud is jy?
Elf meneer
en in die aarde wegsak, voor 1556 kinders
… as jou vriendinne vry en later van gemeenskap praat (dis hoe ons seks genoem het)
… die dag (al as student) toe jou vriendinne jou nie wou saamvat iewers heen nie, omdat hulle ‘goed gaan doen waarvoor jy nie reg is nie’. Ek weet nou nog nie waarvoor ek nie reg was nie. Oorslaap by die mans, dagga rook, drink? Dit pla my.
… as jy jou lewe lank die odd one out was, omdat jy nie emosioneel opgewasse was vir jou portuurgroep nie?
… as jy as grootmens jou lewe lank probeer kompenseer deur te wil wen?
Miskien moes ek oorkompenseer, maar ek het geleer, soos Ned Miller so mooi gesing het:
Do what you do do well boy Do what you do do well Give your love and all your of heart And do what you do do well
So as ek nou weer op 67 die jonge tussen die oues gaan wees, gaan ek dit góéd doen, voordat ek wegdryf soos ‘n seepbel in die wind en niemand meer van my weet nie.
Vroeër jare het vrouetydskrifte subtiel van ekstase gepraat as hulle eintlik orgasme bedoel. Woordeboeke beskryf ekstase as ‘n toestand van abnormale blydskap, vreugde, vervoering of verrukking. In een van Elsa Joubert se heel eerste boeke, moontlik Suid van die wind, het sy ‘n oomblik van ekstase so goed beskryf, dat ek dit maklik herken het toe ek dit vir die eerste keer ervaar het, op 1 September 2002. ‘n Oomblik wat ek nooit weer sal vergeet nie. ‘n Psigiese orgasme. My eerste Oomblik van Ekstase, die oomblik toe my hart en my siel en my lyf bymekaar gekom het, op dieselfde frekwensie vibreer het. Ek was een met myself.
Op 1 September 2002 het ons ons lewe in Kleinmond begin. Ek het alleen in my kar gery van Johannesburg af. Dit was bewolk en reënerig, soos Septembers is. Die Overberg op sy heel, héél mooiste. Wuiwende donkergroen graanlande, wat golwe gemaak het in die wind. Die een reënboog na die ander het die skoonste, suiwerste kleure gekaats in die venster en in die reendruppels. My gemoed het opgebou, trane het oor my wange gestroom sonder dat ek huil, en my siel het ontplof. In ‘n oomblik van ekstase. Dit was onbeskryflik. Die hele lug was vol reënboë, nooit vantevore, en nooit weer sedertdien het ek so iets beleef nie. En toe was daar die absolute magiese oomblik, waarvan ek nog nooit gehoor het of beleef het nie. Ons het onderdeur ‘n reënboog gery, ons nuwe lewe in. Op daardie moment het ek geweet ek is besig om my sielspad te loop, dat dit goed is, en reg.
Ek sou later weer by twee geleentheide so ‘n absolute intense oomblik ervaar, met dieselfde intensiteit. Dit maak my amper kortasem net om daaraan te dink.
DIe een keer was heeltemal onverwags, toe ek by ‘n vliegtuig instap. Ek was vir ‘daardie oomblik’n rukkie verstar, al was ek lig soos sweef. Gelukkig moes ek wag vir die gedrang by die oorhoofse ruimtes en te groot sakke wat mense probeer inprop, ek kon my oë toemaak en die ewigheid van my oomblik ervaar. Dit was nie my eerste oorsese reis nie, maar my eerste na Amerika. Dit was asof dit ‘n teken was.
Elke keer as die weer wild is buite en pikdonker binne, en die wind waai die reën in sulke vlae en gooi dit in plasse neer, dan dink ek aan die dag toe ek alleen die storm ingewag het op die strand. John het die donker wolke sien naderrol en het huis toe geloop toe dit begin drup, maar ek wou nog bly. Alleen. Net ek op die strand. Die see was amper swart en woedend, die wolke laag en dit was donker op die middaguur. Vir lank het ek net met my voete in die water gestaan, in vlae reën. My sinne was bedwelm, ek was een met my oerself.
In Zen Boeddhisme is daar ‘n begrip Satori, ‘n spirituele ervaring van ‘n plotselinge besef van ‘n oomblik van helderheid en insig wat jou ‘n dieper begrip gee van die werklikheid om jou en jou eie ware aard. Sou dit dieselfde wees?
Voete in die seesand is wat my troos, wat my krag gee as ek moedeloos is, my energie gee as ek moeg of lusteloos voel. Dit maak iets in my wakker, Kundalini wat loskom en opspiraal, totdat ek één voel met alles, waar sand en water een is en ek deel word daarvan. Dan word ek lig.
The ocean connects me. To myself, to you and to the Universe.
Soms word ek karsiek, hangbruggies wat beweeg maak my benoud. Goed soos kelp wat langs my beweeg by ‘n Oceanarium laat my kop duisel. Bome in ‘n lang ry langs die pad waardeur die lig flits maak my kop naar. ‘n Doolhof maak my angstig. As ‘n boot op die see ry is dit reg, maar as hy stil lê word ek groen. Selfs flitse op tv laat my kop knak.
Maar daar is niks, maar níks wat my ooit so paniekerig en angsbevange gehad het soos hierdie 3D gangetjie by Ripleys believe it or not in San Francisco nie. Ooit.
Die tonnel is ontwerp om die persepsie van die besoeker te mislei en die sensasie te skep dat die vloer onder jou beweeg terwyl jy deur die tonnel loop. Die gevolglike effek is ‘n deurmekaar gevoel van balans en ruimte, wat die illusie skep dat jy in ‘n draaikolk of ‘n onbegrensde tonnel van ligte en kleure beland het.
Dit is asof jy na ‘n ander dimensie vervoer word waar die reëls van perspektief en ruimte nie langer van toepassing is nie. Dit is ‘n plek waar jy jou persepsie van die werklikheid bevraagteken.
Ek het die foto geneem om te probeer uitpluis hoe dit jou kop beduiwel. Die wêreld tol om jou, jou kop draai, die naarheid wil jou vat, kleure vloei inmekaar en jy kan op geen manier staande bly nie. In werklikheid staan die paadjie stil, hy is kort, maar jou persepsie daarvan nie.
So voel die lewe in die tyd van Eskom en die ANC. Tyd en ruimte is anders as wat ons ken.
Die geheim is om te besef dat die ervaring van die oomblik nie die waarheid weerspieël nie. Daar is balans en vastigheid iewers aan die anderkant van die tonnel. Hou jou oë op die ligkol, al is selfs dít versplinter.
Let’s explore the overlaps between nature, nurture, and the concept of soul groups from a Venn diagram perspective
Nature: The circle representing nature encompasses the inherent qualities, genetic factors, and biological aspects that shape an individual’s development. From a scientific perspective, researchers such as geneticists, psychologists, and neuroscientists have explored the role of genetics and biological predispositions in human behavior and characteristics. Philosophers like John Locke argued for the tabula rasa theory, suggesting that individuals are born as blank slates and are shaped primarily by their experiences.
Nurture: The circle representing nurture encompasses the environmental and social influences on an individual’s development. Philosophers like Jean-Jacques Rousseau emphasized the significance of education and societal factors in shaping individuals, while scientists have studied the impact of upbringing, culture, socialization, and life experiences on human behavior. Fields like psychology and sociology have explored how environmental factors shape personality, cognitive development, and social behaviors. However, modern scientific understanding acknowledges the complex interaction between genetics and environmental factors, indicating that nature and nurture are intertwined.
Soul Group: The circle representing the soul group encompasses the spiritual concept of interconnected souls on a shared journey of growth and evolution. While this concept is not universally accepted within scientific frameworks, it finds resonance within various philosophical and spiritual traditions. Philosophers like Plato and Aristotle discussed the existence of the soul and its potential for continued existence beyond a single lifetime. Spiritual traditions, such as those rooted in Eastern philosophy, have explored the idea of reincarnation and soul connections. However, from a scientific perspective, empirical evidence to support the existence of soul groups or past lives is currently lacking.
Overlaps in a nutshell
Nature and Nurture Overlap:
Resilience: Resilience combines both genetic predispositions and environmental influences. It reflects the ability to adapt and bounce back from adversity, incorporating both inherent qualities and learned coping mechanisms.
Emotional intelligence: Emotional intelligence encompasses the interplay between genetic predispositions and nurturing experiences. It involves the awareness and understanding of emotions in oneself and others, as well as the ability to manage and navigate them effectively.
Nature and Soul Group Overlap:
Intuition: Intuition represents the connection between one’s inherent nature and the spiritual realm. It involves the ability to tap into inner wisdom, beyond logical reasoning, and receive guidance from the soul group or higher consciousness.
Psychic abilities: Psychic abilities, such as clairvoyance, telepathy, or precognition, exemplify the intersection of genetic predispositions and spiritual interconnectedness. These abilities go beyond conventional senses, suggesting an innate connection to the soul group.
Nurture and Soul Group Overlap:
Compassion: Compassion embodies the nurturing aspect and the awareness of interconnectedness within the soul group. It involves empathy, understanding, and the genuine care for others, influenced by both upbringing and the recognition of the spiritual bond between souls.
Cultural understanding: Cultural understanding arises from the combination of nurturing experiences and an appreciation for the diversity and interconnectedness of souls. It involves the ability to bridge differences, respect various traditions, and embrace the shared humanity among individuals.
Nature, Nurture, and Soul Group Overlap:
Wisdom: Wisdom encompasses the synthesis of genetic predispositions, nurturing experiences, and spiritual insights. It reflects deep knowledge, discernment, and a profound understanding that comes from the integration of all three aspects.
Purposefulness: Purposefulness embodies the alignment of one’s inherent nature, nurturing influences, and connection to the soul group. It represents a sense of meaning, direction, and living in alignment with one’s higher purpose.
These traits highlight the intricate interplay between nature, nurture, and the soul group, showing how they come together to shape individuals’ experiences, perspectives, and personal growth.
It’s important to note that these traits are just examples, and the specific overlaps and traits can vary depending on individual beliefs and perspectives.
While scientific research emphasizes the role of genetics and environmental influences, the concept of soul groups belongs to the realm of spirituality and personal beliefs. Integrating these perspectives requires an open-minded exploration of the overlaps and potential intersections, while acknowledging the distinct frameworks and methodologies used by philosophers and scientists.
PS: Hierdie is iets waaroor ek al geruime tyd dink, die wisselwerking tussen die drie. Die interverwantskap is heeltemal my eie teorie, maar die terminologie vertaal net eenvoudig swak in Afrikaans.
Elke keer as ek my tande so wegsink in ‘n suurdeegbroodjie dat die tandmerke so in die botter bly sit, dink ek hoe ek my as kind geskaam het hiervoor. Die ander kinders het lekker sagte spierwit brood met rooi konfyt uit ‘n blik gekry. En óns moes tuisgekookte appelkooskonfyt op suurdeegbrood met harde korsies eet. Of gemaalde kaiings! Ek het my doodgeskaam vir die gesonde koringkleur van stoneground meel wat ons self by Wenholdt se meule gaan koop het.
Daarom het ek nie broodjies skool toe gevat nie. Die brood en eier van die ontbyt, waaroor ek my óók geskaam het as ek hoor van die ander kinders se Post Toasties, het my vol gehou tot die gekookte ete na skool. En ek moes sit tót ek my boontjies geëet het!
Daarna kon ek tuisgebakte koekies eet soveel ek wou… ‘n Keuse uit verskillende geelgeverfde lampolieblikke. Of van die koek met die klapper en Post Toastielaag, wat bros gebak bo-op die koek ‘n soet laag gevorm het. Ander kinders het lekker Bakers gemengde koekies uit ‘n pakkie gekry. Ons nie, en Post Toasties is nie kos nie.
Warm water het by ons nie uit krane gekom nie, maar is in potte op die koolstoof warm gemaak en aangedra badkamer toe.
As kind het ek baie maal beroof van geleenthede gevoel, omdat my persepsie was dat ons baie arm was. Ons plaaskinders het nie almal toegang tot al die naskoolse aktiwiteite gehad nie agv die vervoerkwessie, maar in my kop het ek gedink my ouers kon maar ‘n plan maak. Vir skooltake en werk in die biblioteek na skool het hulle wel geen moeite ontsien nie.
Ek kom agter dat nostalgie mense se oordeel soms kleur – As iemand so nostalgies raak oor ‘n kerse, lampe en longdrops met netjiese vierkantjies papier uit ‘n telefoongids op plase, weet ek sommer hulle het nie daarmee grootgeword nie, maar dit dalk net as ‘n aardigheid op ‘n ouma se plaas beleef.
Ons was dalk arm, maar ons opvoeding is ‘n skatryk nalatenskap. Ongelukkig besef ‘n mens dit eers in jou volwasse jare. En arm in vergelyking met wat?
Hierdie wanpersepsie van armoede het onder andere bygedra dat ek al die jare met ‘n soort minderwaardigheid rondgeloop het. Ek weet ook, die destydse ‘ryk’ kinders het nie noodwendig presteer of uitgestyg op enige gebied nie. Vandag weet ek, ek kan myself handhaaf in enige geselskap, maar dit was nie altyd so nie.
So hoe bou mens aan ‘n gesonde selfbeeld? Lees en leer. Stel jouself oop vir enige geleentheid en gryp dit aan. As jy nie weet nie, vra.
Daar is soveel dingetjies wat uiteindelik van jou die mens maak waarop jy self trots kan wees, dat jy steeds ‘n hart vir ander het, maar jouself nie geringskat nie.
Die afgelope maand het twee mense uit my kinderdae kom kuier, en dit het vir my meer beteken as wat hulle ooit sal besef. Toe Carel en Veronica instap, het ek sommer aangevoel dit is my dam se eende dié. En heeltemal toevallig, beland ‘klein Bennie’ wat saam met my jonger susters op skool was, by ons gastehuis se voordeur. Met die lieflikste vrou en ‘n dogter met spesiale behoeftes. Ek het ‘n lang, woordelose gesprek met Bennemie gehad, met haar siel in haar oë, wat dieper as jou menswees kyk. En met Ben het ek kinderdae se kwessies gesels, diep dinge.
Met Carel-hulle het die gevoel begin posvat, maar toe Ben-hulle ry, het die laaste stukkie van my lewenslegkaart moeiteloos in sy plek geskuif. Ek kon met nuwe perspektief na alles kyk en weet – ek is orraait.
There are so many more important things to worry about than how you’re perceived by strangers. – Dennis Lehane
Socrates said, “The unexamined life is not worth living.” But is the examined one a bargain?
“As sy konsentreer op ander se liefdesverhale, vergeet sy dalk van haar eie lewe wat op maniere uitgedraai het waarvan sy nooit sou kon droom nie. Haar lewe klink soos fiksie waarin die werklikheid woon.
Sy laat die Kindle op haar bors rus, lê met haar hande agter haar kop terug en wonder oor feit en fiksie. Haar lewe, die moontlikhede van ongeleefde lewens waar ’n klein keuse iewers haar lewenstroom elders heen laat kronkel het. Wat sou onder die oppervlak van die alternatiewe wees, wat sou kon wees? Bestaan dit iewers? Wie is die karakters wat haar op hierdie onbetreë paaie sou inwag? Bestaan hulle of is hulle fiktief? In watter wêreld leef ons eintlik?”
Hierdie stukkie kom uit Oor en Weer, waarmee ek my perfek kan vereenselwig.
Keuses is nooit maklik nie, en as mens voor ‘n keuse te staan kom, is dit nie altyd ‘n Maklik-Moeilike keuse nie. Dikwels is dit Moeilik-Moeilik. Niemand kan die gevolge van ‘n keuse voorsien nie, en dikwels is die gevolge van ‘n keuse hartverskeurend, al was dit op daardie moment die beste keuse onder die omstandighede. Ons moet net altyd bly glo dat dit tóé die regte keuse was, en dat ‘n ander keuse nie noodwendig beter gevolge sou hê nie.
Ons is mos baie goed daarmee om illusies te leef. Ek hoor onlangs hoe ‘n sewentigjarige geskeide man praat van sy skoolliefde met die mooi lyf, en hy dink daaraan om haar op te soek. Uhm, ja? Sy is dalk nou oud en verrinneweer, vol skete; of dalk nie. Dis nou as sy ooit nog leef. Die punt is ons weet nie wat die uitkoms van die opsie wat ons nie neem nie, sou wees nie. Sekerlik sou dit sy eie uitdagings hê. ons moet net altyd bly glo dat dit tóé die regte keuse was, en dat ‘n ander keuse nie noodwendig beter gevolge sou hê nie.
Keuses is nooit maklik nie, keuses is finaal en sal altyd ‘n sekere leemte laat. Daar is ook die angs wat gepaard gaan met lewensveranderende besluite, die aanvaarding van verantwoordelikheid daarvoor, en die gevolge daarvan.
Niks is die norm, of beter of slegter nie. Elke mens se keuse is reg vir homself. Dit geld natuurlik vir alles – trou of nie, kinders of nie, gender, dit waaraan jy geld spandeer. Die geheim van alles is maar net dat elke mens moet weet alles, maar alle opsies waaruit jy keuses maak, het gevolge. Keuses is nooit net tussen goed en sleg nie. Ook nie noodwendig tussen goed en goed, of sleg en sleg nie. Die geheim is maar om die gevolge van jou keuses te aanvaar en te hanteer.
So dikwels ontneem ons onsself van iets omdat ons dink dit is die regte ding om te doen. Ons is bang, want keuses is finaal. Sou ‘n mens iets wat deur ‘n keuse van jou ontneem word, ooit weer kan terugkry as dinge anders sou verloop?
Dan is dit soms bloot makliker om nie ‘n keuse te maak nie en te wag vir die natuurlike vloei van die lewe.
Wanneer daar twee duidelike temas in jou lewe is, en jy neem in ag hoe die keuses wat jou lewe se rigting verander het, verskillende maniere gebied het hoe hierdie temas sou kon manifesteer, word dit nogal ingewikkeld om insig te hê in daardie temas, of jy dit moet oorkom en of jy dit moet leer aanvaar. Die verskillende maniere waarop ons hierdie uitdagings op ons lewenspad aanpak, maak dit natuurlik ‘n reuse uitdaging!
Natuurlik is dit makliker om van buite te kyk na ander se lewenspaaie en temas en eers met nabetragting kan ons ons eie bepaal. Dit verg geweldige selfinsig om werklik te besef wat hierdie temas is en hoe dit ons lewens beïnvloed, omdat dit so verwikkeld is, afhangend van die keuses wat ons maak wat die rigting van ons lewens verander, soos verhoudings en beroepskeuses.
“Never open the door to a lesser evil, for other and greater ones invariably slink in after it.” ― Baltasar Gracian, The Art of Worldly Wisdom
As kinders het my pa sekere dinge in die kombuis gedoen. Perskes skil, appelkose oopbreek vir konfyt, boontjies kerf vir vries, biltong sny, chips bak, eiervrugskywe in n degie bak en les bes, ook vetkoek bak as daar die dag geknie is. Heerlike groot goudbruin vetkoeke, met so ‘n bros korsie, in varkvet gebak. My hele lewe lank wou ek weer sulke vetkoeke eet, maar myne het net nooit dieselfde gesmaak nie.
Sedert ek getroud is het ek probeer – in die 1980’s die deeg van Gaby’s in Sinoville waarvoor ons van Dorandia af gery het, die Spar se deeg, my eie-kniepoging met kitsgis, niks was presies dieselfde nie.
En toe kom Jans en Hilda met hulle BroodStories in Kleinmond. Suurdeegbrode, gemaak met stoneground meel.
Elke keer as ek my tande so wegsink in ‘n suurdeegbroodjie dat die tandmerke so in die plaasbotter bly sit, dink ek hoe ek my as kind geskaam het hiervoor. Die ander kinders het lekker sagte spierwit brood met rooi konfyt uit ‘n blik gekry. En óns moes tuisgekookte appelkooskonfyt op suurdeegbrood met harde korsies eet. Of gemaalde kaiings! Ek het my doodgeskaam vir die gesonde koringkleur van stoneground meel wat ons self by Wenholdt se meule gaan koop het.
En toe koop ek mos ‘n bolletjie Broodstories-deeg. Suurdeegdeeg. Gemaak van stoneground meel. En ek skep van my kosbare houer varkvet wat ek hou vir gebraaide aartappels in ‘n pan. En toe … Toe verskyn daar vetkoeke soos uit my kinderdae. Goudbruin, bros met lekker rysgate, wat lyk soos die koring waarvan meel gemaak word. Presies net so.
Ek wou huil toe ek die eerste hap vat, net so sonder iets by. Die volgende een het ek laat afkoel, en geëet met lekker dik botter wat nie insmelt nie, Marmite en gerasperde kaas. dit was steeds heerlik bros. En die laaste een vuurwarm uit die pan, net met rou heuning, so ingesmelt. Toe was daar nie meer tyd vir foto’s nie, en buitendien was my hande vol gesmelte botter en heuning wat drup.
Dit is eers as mens terugkyk op jou lewe, dat jy besef presies hoe betekenisvol sekere klein, soms skynbaar onbenullige gebeurtenisse in jou lewe is, om jou op ‘n pad te stuur wat jy nie kon voorsien nie.
Rondom die draai van die eeu, was daar ‘n hele paar daarvan, maar twee wat uitstaan, was n boek en ‘n oproep.
Ons was nog in die goeie ou Transvaal toe ons lees van hierdie mooi plek, Hogsback in die Oos-Kaap, en wou tydens ‘n vakansie daar oornag. Die vrou van die gastehuis oorreed ons toe om minstens 2 aande te bly, waaroor ons toe later baie dankbaar was.
Ons het juis ‘n lang reis aangepak, om ons splinternuwe Mercedes te toets. Min het ons besef dat die grondpad op pad soontoe bitter sleg en stowwerig is en ons was baie jammer vir die mooi blinkwit verf. Teen ‘n hengse opdraand het ons eers moes stop, om ‘n reuse skilpad kans te gee om veilig oor die pad te stap. Onse skillie trek toe sy kop in, en steek viervoet vas. Toe John hom optel om hom oor te help, pie hy asof jy ‘n kraan oopdraai, dat jy net stomende stofwalms sien trek.
Die gastehuis was omring met die mooiste bome in groen, goud dn oranje. Hogsback is n magiese plek! Natuurlik moes ons die labirint stap, toe was dit nog ‘n nuwigheid.
Daarna het ons in die woud gaan stap. Ek het stilgestaan en my verwonder aan die geel blaretapyt wat so kraak onder my voete, toe my Ericsson met die blou aerial lui. Dit was Stoffel Cilliers van die Bloemfonteinse Skrywersvereniging, om my geluk te wens met my tweede plek in die Ope Afdeling.
Net so het dit gelyk
Ek het opgekyk, sprakeloos, na die ligstrale wat deur die bome val, wat vir my sê: Mooi so, as jy hard werk, kan jy ‘n skrywer word.
Daardie aand het ons koud gekry, ‘n vuur gepak en met ‘n glas wyn voor die kaggel gesit en lees. Ek het my boek eenkant gesit, en gekyk na die boeke in die gastehuis se rak. Een daarvan het in my hand kom lê: Conversations with God van Neale Donald Walsch. Ek het dadelik besluit om dit te koop sodra ons terug is.
Toe ons die volgende dag groet, bedank ek so ewe die vrou oor haar keuse van boeke. Sy skrik eers en sê toe daardie boek hoort in haar eie rak, sy verstaan nie hoe dit in die gaste se rak beland het nie. Haar oë het blinker geword, haar gesig sagter. “Dis presies die boek wat jy hier moes kom kry. Sit eers, ek maak tee”
Langs my stoel was ‘n bak met geslypte halfedelstene. Elke gekleurde klip, koel en glad, het met my gepraat. Vir my gesê dis ‘n spesiale plek, waar spesiale goed gebeur.
Terug in Johannesburg, is ek dadelik na die boekwinkel net langs my Verimark winkel. En wat lê dwars bo-op die ander boeke? Einste. My ingewag. Duideliker kon die boodskap nie wees nie.
So ‘n boek wat rigting gee aan jou groei en ontwikkeling is nooit in isolasie nie, maar bloot die begin van vele ander boeke wat ons oortuigings sou beïnvloed.
En hier is ek nou.
Every living thing and every situation, is in divine order! Believe, and have faith that everything is where it is at, and should be! Everything happens for our highest good! – Angie karan
Knap nadat ons hierdie verwaarloosde gebou gekoop het in 2002, het ‘n jong man homself aangemeld en gevra wat doen ons met die gebou. Vir 17 jaar daarna was Deon van Zyl deel van ons lewe.
Ek het foto’s van allerhande weird goed met hom, soos die eksperiment met die gewig wat aan ‘n tou swaai van die balkon af, om een of ander fisikawet te demonstreer. Hy was slim, en gekwalifiseer in een of ander wetenskaplike rigting, maar die korporatiewe wêreld en laboratoriums met reëls en regulasies was nie vir hom nie. Hy het heeldag in die see geboer, met sy pylgeweer, op soek na ‘n lekker vis.
Vir jare het ek elke jaar 20 Desember ‘n ingewikkelde koek gebak, vir Deon se verjaarsdag die 21e. Hy was ‘n alleenloper, met geen liefdeslewe en min vriende. Hy was altyd honger en het enige kos by ons waardeer, maar sy koek moes soos moeite lyk, het hy elke keer gevra. Ek het selfs eenmaal ‘n mislukte poging gehad met spunned sugar. Hy het darem gedink die harde taai brokkies bo-op moes so wees. Op die foto kontroleer hy my berekeninge en omskakelings vir een koek, wat ek om een of ander rede met een en ‘n kwart maal vermenigvuldig het.
Deon en seekos was sinoniem. Hy het die vreeslikste goed hier aangedra wat ek moes gaarmaak. Seekat, vars rooiaas, ‘n haai, klipmossels, seekastaiing (pampoentjies), en ons het saam gaan witmossels trap. Die haai is op ons voorstoep van sy vel verlos en steaks is net daar uitgeslag. Die tekstuur herinner aan tuna, maar die vlees is wit en die smaak herinner aan kabeljou.
Hy wou tog so graag vir John oortuig om saam te gaan snorkel, maar sonder sy bril is daar geen manier wat hy onder die water kan sien nie. Dit was vir hom ‘n blye dag om eenmaal my suster Kobie saam te neem onder die see in.
Ek was ‘n moederfiguur, in winkels het hy soos ‘n kind agter my aan getou. Ek het gereeld ‘n knipper deur sy hare gejaag, as hy té windverwaaid begin lyk.
Een van die beste synchronicities ooit was die dag na die vreeslike brande van 2019 in Bettysbaai. John het paar duur drafskoene eenkant gesit, hy wou met alle mag self die sool herstel wat besig was om dun te skaaf. Ek het gesê nee, jy gaan dit opneuk, sit dit eerder langs die vullis uit, dalk kan iemand dit benut. Ons het nie geweet nie, maar Deon se huurhuisie was een van die wat afgebrand het. Eers toe hy doodverskrik die volgende dag met ‘n te groot paar jeans en slegpassende hemp kom aanklop, het ons gehoor. Hy was kaalvoet. Die rampsentrum het nie vir hom skoene gehad wat pas nie. “Watter nommer skoen dra jy? As dit ‘n tien is, kan ons help, kyk hier lê dit juis.” Tien. Perfekte pas. Hy wou nie eers die geld wat ons hom gegee het gebruik om nuwes te gaan koop nie, hierdies was beter as enige van syne wat gebrand het. Ek het toevallig ‘n paar pare nuwe sokkies die vorige week gekoop by die sportwinkel wat toegemaak het. Hoes daai nou vir toeval?
Ongelukkig het al Deon se duiktoerusting ook gebrand, en hy het gesukkel met plakkers in sy huis in Phalaborwa wat alles verinneweer het. Hy is toe in 2019 hier weg Phalaborwa toe om dinge te gaan uitsorteer en het nie weer teruggekom nie. Omstandighede was moeilik en dit het hom daar gehou. Ons het nog bietjie kontak gehad met SMS’e (met sy ou Nokia) maar dit het ook later opgedroog.
“My soul is full of longing. for the secret of the sea, and the heart of the great ocean. sends a thrilling pulse through me.”
Henry Wadsworth Longfellow
En hierdie week is Deon oorlede. Pankreaskanker het hom gevat. Hoewel ek dink dis Poseidon wat geweet het hy aard nie op droë land nie, wat hom kom haal het.
Waar ek vandaan kom, was daar 50-60 jaar gelede geglo ‘n slang is ‘n ding wat moet dood. Dalk klink dit wreed, maar as ‘n mens moet kies tussen jou hoenderboerdery met 100 dagoudkuikens wat met die trein gekom het en die slang, maak dit seker sin. Nou help ek ‘n slangvretertjie oor die pad as ek een teëkom, voordat ‘n kar hom dalk raakry, maar toe was slang se kind iets wat se kop vermorsel moes word, anders het hy jou aan die hakskeen gebyt.
My twee oupas het ek lewenslank aan slange verbind. Oupa Pretorius het ‘n flets ogie gehad, van ‘n spoegkobra se gif. Oupa Winnertz weer was ‘n fyn Duitser, maar met leeuemoed. In Botswana op sy plaas het ‘n luislang om hom begin krul vir ‘n Duitse maal. Sy geroep na Mutsumi om die byl te bring het op dowe ore geval en dié het weggehol van die Satang af, wat in hom sou vaar as hy vir oupa help. Oupa kon nog sy knipmes in die hande kry en het deur die luislang se keel kon kerf, totdat hy die rugmurg raak en die slang hom los.
As ons my pa en sy twee broers op ‘n Sondagmiddag-kuier so bulderend van ver af hoor lag, kon jy maar weet hulle vertel wéér al hulle slangstories.
Een van die snaakste slangstories uit my kinderdae is een waaroor my pa baie kwaad/teleurgesteld was. Ons kinders was alleen by die huis, en Heleen het my kom roep, daar was ‘n vreeslike groot slang op ouma se watertenk, tussen die sementbasis en die tenk. Ek het baie dapper waggehou oor die yslike kobra, en vir Heleen gestuur om so vinnig sy kan vir oom Chris (oor wie Kobie so mooi geskryf het), te gaan roep. Sy het gehardloop dat die stof trek in die kanaalpad, en kort voor lank het oom Chris aangejaag gekom met die bakkie, daar was nie tyd vir stap nie. Hy het uitgespring met sy haelgeweer, en die slang in stukke geskiet. En toe verslae bly staan en kyk hoe daar fyn stroompies water met blink bogies by die tenk uitstroom. Dit was kosbare water, reënwater, harewaswater, want die boorgat se water was sterk, maar brak. Hoe die tenk herstel is, kan ek nou nie meer onthou nie.
My drome is deurspek van slange. Dis nie altyd net sleg nie, ek het daarmee vrede gemaak in Augustus 1998, toe my slangdrome in die Cosmopolitan verklaar is. Dit hang alles van die konteks van die droom af, en kreatiewe energie is nou gekoppel daaraan.
My kosbare slangvelbeursie het ‘n nuwe eienaar iewers, na ‘n aaklige inbraak.
My oudste suster Drinie het altyd take op skool en Universiteit gedoen oor aardige skerpioene en goed, en daarvoor het ons in die berg bokant ons huis klippe omgedop. Ons mag alleen gegaan het, solank ons belowe om binne sig van die huis te bly, en klippe ná ons toe om te dop, sodat slang se kind en allerhande kruipende gediertes na die ander kant toe kan beweeg as hulle skrik. Net eenmaal het ons ‘n opgekrulde bergadder onder ‘n klip gekry.
Toe ons klein was, het Drinie altyd uitgestrek op die kombuisvloer gelê. Een laatmiddag het daar ‘n erdslangetjie onder haar armholte deur geseil. My ma het heel kalm ‘n besem gevat en die slangetjie uitgevee en toe eers geskrik. Ek kan nie onthou dat erdslangetjies doodgemaak is nie.
DIe grootste slang wat ek in my ganse lewe in die veld gesien het, wat toe die kinders nog kleuters was en ons in die turkoois Volksie die pad plaas toe in die Ellisras-omgewing, gevat het. Daar het ‘n likkewaan oor die pad gehardloop. Jan het remme geskop en toe sien ons dit. ‘n Vreemde soort “luislang” met groot geel en swart bande het voor ons oë oor die grondpad geseil, agter die likkewaan aan. Toe sy kop oorkant die pad in die gras wegraak, was sy stert net mooi aan die anderkant van die pad. Sedertdien soek ek al na ‘n voorbeeld van ‘n luislang met sulke geel en swart bande, maar tevergeefs. Eers toe ek in die nuutste Slangboek lees, besef ek dit was ‘n baie groot wipneuskobra (ook genoem Bosveldkapel of Egiptiese kobra). Alles pas. Geheim opgelos. Nou kan ek ophou wonder!
Kenmerke van hierdie boek:
Dek al die noodsaaklike aspekte van biologie en slang gedrag.
Spesies se beskrywings word vergesel van volkleur fotos en verspreidingskaarte.
Eenvoudige simbole maak belangrike inligting dadelik beskikbaar.
’n Aparte ‘Kyk uit vir’ blokkie help om spesies in die veld gou te identifiseer.
Hoofstukke oor klassifikasie en identifikasie, aanhou van slange, en die behandeling van slangbyte vul die inligting aan.
Hierdie omvattende gids sal van onskatbare waarde wees vir herpeteloë, slangversamelaars, voetslaners, tuiniers en enigeen wat meer van slange wil weet. Ook beskikbaar in Engels. Skrywer van ‘n Volledige Gids tot die Slange van Suider-Afrika is Johan Marais.
Ek het al ‘n paar moeilike jare in my lewe gehad. Die afgelope een was beslis die pynlikste. In my Memories van verlede jaar sien ek vandag mens is nooit te gesond vir ‘n bakkie sop en nooit te siek vir ‘n bakkie roomys nie. En aarbeie proe na bitterige water met tekstuur, maar ek bly dit crave! Nartjies proe heerlik intens nartjierig sonder enige suur, maar is moeite om te kou. Gemmer in my tee proe skurf en sleg, maar laat my beter asemhaal. En dit ruik al ‘n week lank of iemand langs my lê en rook. John verseker my hier is nie eers ‘n rookreuk van die bure af nie.
Die intense fase van koors, hartkloppings, shivers, ondraaglike hoofpyne ens was pas verby, my saturasie weer bo 96 en my pols weer ónder 96. Toe was ek naïef genoeg om te dink nou moet ek net sterk word…
Vir nege maande na Covid het ek gesukkel met seer bene, dit was asof ligamente verkort was. En my senings waar die spiere heg, was seer. Inflamed. Ek kon skaars my bene reguit maak, ek het geen natuurlike soepelheid oorgehad nie. My normale bakbene het bakker getrek, as ek op my sy lê met reguit bene, was my voete in die lug en het dit my knieë seergemaak. Die bloedtoetse het net verhoogde inflammasie tellings gewys.
Geen oogsalf of druppels het gehelp vir brandoë en waterige oë vir nege maande nie.
Die lam en tam dae kon ek hanteer, ons besigheid het buitendien stilgestaan so ek kon rus en Netflix kyk.
En toe, na die eerste Pfizer het ek newe-effekte gehad, amper soos ‘n ligte Covid. En toe dit! My bene was reg. Sonder pyn. Net so. Van nêrens af. My oë wat óók vir nege maande gesukkel het, fokus, wasigheid en waterigheid en brand weg. Nét só!
Na die tweede Pfizer het dieselfde gebeur. Ek was olik vir twee weke, weer met seer bene en brandoë en al. En toe ek daar regkom, ek ek reg. My soepelheid is terug, asof dit nooit weg was nie.
Die pyne en plekke wat nou pla, is gewone middeljarige piep.
Vals nuus en samesweringsteorieë is al met ons van die opgetekende geskiedenis af. Sommige mense sal die pratende donkie en slang dalk al as fake news beskryf, maar ek sal hou by die goed wat ek self beleef het en in my heugenis en in tydskrifte, koerante en ander media blootstelling gekry het.
Wie van ons het nie as kind grootoog gekyk na prentjies van Nessie, en gedink eendag as ek groot is, gaan ek sélf kyk hoe lyk die Loch Ness monster in Skotland nie? Teen die tyd dat die waarheid in 1994 ontbloot is oor the “surgeon’s photograph” van 1934 wat die stokou legende “bevestig” het, was dit te laat. Vir 60 jaar is dit ondersoek as die waarheid wat net meer bewyse geverg het. DIe foto was van ‘n speelgoed duikbootjie, wat deur Christian Spurling gebou is.
In 1917 het twee niggies in Cottingley, England, Frances Griffiths en Elsie Wright, foto’s geneem en ontwikkel van hulself met papierfeetjies in die tuin. Alhoewel sommige koerante skepties was, was daar grootmense wat só graag wou hê dat dit waar moes wees, dat die legende lank in stand gehou is. Selfs Sir Arthur Conan Doyle, ‘n opgeleide geneesheer en die skepper van Sherlock Holmes, was oortuig dat dit waar is. Doyle, bekend as spiritualis, het die foto’s as ‘n bewys dat daar kommunikasie tussen materiële en geestelike wêrelde bestaan, beskou.
Eers in die tagtigerjare het Frances en Elsie erken dat dit alles vervals is. Die delikate, dansende figure is uit prenteboeke op karton gekopieer en ondersteun met speldjies. Hulle het egter steeds volgehou dat hulle werklik feetjies gesien het.
“The Fairy Shoe of Beara Penisular” in ierland, is egter steeds ‘n misterie. Die uitgetrapte muisvelskoentjie is in die veld opgetel, met proporsies wat geen kindervoetjie sou pas nie. Afgietsels hiervan is nou ‘n gewilde artefak in die area.
DIe Roswell insident van 1947, is vir dekades lank aan ons voorgehou as werklike aliens wat neergestort het en wat deur die Amerikaanse regering toegesmeer is. In 1994 het die Amerikaanse Lugmag ‘n verslag gepubliseer waarin hulle sê dat die voorwerp wat neergestort het, ‘n ballon van ‘n kerntoets deur Project Mogul is. ‘n Tweede lugmagverslag wat in 1997 gepubliseer is, het tot die gevolgtrekking gekom dat die stories en foto’s van die aliens se liggame waarskynlik dié is van toets-dummies wat van ‘n groot hoogte af geval het.
En wie van ons is nie gefassineer deur Crop Circles, veral die ingewikkelde patrone wat oornag in Engeland verskyn nie? Alhoewel hierdie geheimsinnige formasies al wêreldwyd verskyn het, is Suidwes-Engeland waarskynlik die wêreldhoofstad van crop circles, wat inwoners en boere verstom. hierdie is die nuutste een wat hierdie week verskyn het. Van die grond af is niks anders as vertrapte koring sigbaar nie – maar van bo af gefotografeer, is dit ‘n simmetriese patroon.
Die eerste crop circles het in die sewentigerjare verskyn, toe eenvoudige kringe op die Engelse platteland begin verskyn het. Die aantal en kompleksiteit van die sirkels het dramaties toegeneem en ‘n hoogtepunt bereik in die 1980’s en 1990’s, sommige met baie komplekse patrone. Daar is steeds nie ‘n behoorlike verklaring met bewyse hoe dit gevorm word nie, ten spyte van Dave Chorley van Winchester in Hampshire, en sy Doug Bower wat beweer dat hulle dit in die 70’s en 80’s met ‘n plank en tou gedoen het. Daar is baie teorieë oor wat crop circles skep, insluitend aliens, geheimsinnige draaikolke en windpatrone, maar hulle ontbreek almal een belangrike element: onweerlegbare bewyse.
Met al hierdie verskynsels, vals nuus en samesweringsteorieë kan ek saamleef. Sommige het ‘n logiese verklaring, ander nie. Maar nie een van hierdie, of enige iets anders in my leeftyd, oortref dit wat binne ‘n jaar ons toestelle getref en ons lewens kom omkrap en vriendskappe versuur het nie.
Toe ek nog in die Janse van Rensburg familie ge-eg was, was die neefs ‘n groot deel van ons lewe.
Elke familie het mos maar sy swartskaap, en so was dit ook met my (eks)man se neef Jock. Of Jokkie het sommige mense hom genoem. Hy was ‘n liewe mens, slim en met ‘n goeie humorsin, maar ongelukkig nie baie lief vir ‘n stabiele lewe en werk nie. Hy het vir my iets verpersoonlik van die lewe wat ek nog nie geken het daardie jare nie. Opwinding en waagmoed. Hy het eienskappe gehad wat ek aan die een kant bewonder het, tog ook ‘n lewe wat mens dankbaar is jy ken nie. Hoe ook al, ons was almal lief vir ou Jock.
Hy was ‘n kleurryke figuur en baie streetwise. Almal het altyd sy stories geniet en my konserwatiewe pa was net so lief vir hierdie man wat ‘n tipe lewe gelei het, bitter ver van sy eie verwysingsraamwerk.
Neef Jock en neef Groot-Piet het saam beweeg in die sewentigs. Groot-Piet was die meer stabiele een met die werk, die kar, maar ook die schemes. Ek onthou die geel A5 logboekie waarin jy jou kar se petrolverbruik aanteken, wat hy ontwerp en laat druk het. Dit het ek vir hom teen 10c/boekie kommissie verkoop. Die boekie het teen R1.10 verkoop.
Neef Groot-Piet
Die twee neefs was baie slim, maar hulle slimpraatjies nog slimmer. Op ‘n manier was neef Groot-Piet ook neef Jock se behoud, hy kon hom lekker aanhits, maar Piet se grense was duideliker.
Klaarblyklik het neef Jock later jare rustiger weë bewandel. Hy was ook die enigste mens vir wie ek ooit in die tronk gaan besoek het. Die besoek aan hom in Pretoria Sentraal sal ek ook nie lig vergeet nie. Sy ma het nog so mooi dankie-sê briefie geskryf oor ons “twee rosies” se kuier en koekies wat soveel vir hom beteken het.
Neef Jock
Nou neef Jock was ook my eerste kennismaking met dagga, en hy het eenmaal gevra ek moet vir hom die sakkie goed hou. Ek was verskriklik preuts en ongelooflik naïef en wou die goed weggooi, maar was te bang. Sê nou dit spoel nie weg in die toilet nie? Sê nou iemand kry dit in die vullissak? Sê nou ek brand dit en iemand ruik dit? Uiteindelik het ek dit so goed weggesteek, ek het dit nie eers weer gekry toe ons getrek het nie.En ek dink met liefde terug aan Jock, wat nooit ‘n eie blyplek/huis gehad het nie.
Neef Groot-Piet het ‘n stabiele man uitgedraai, steeds slim, met ‘n lekker humorsin. Hy het my op Facebook opgespoor ‘n paar jaar gelede en dit was lekker om weer kontak te hê.
Verlede jaar is neef Jock oorlede. En vanoggend het Covid ook vir neef Groot-Piet gevat.
‘n Era is verby, en ek dink met die deernis en nostalgie van ‘n middeljarige terug aan die laat sewentigs, vroeë tagtigs, toe hierdie twee ‘n groot deel van my lewe was.
Nagedagte: Verlede jaar is swaer Piet ook oorkant toe, en my Ma. Ek is daagliks dankbaar daaroor, dat sy weg is en nie haar laaste dae in hierdie aaklige tye hoef te slyt nie. Dat sy kon leef toe sy en Piet nog kon lag. My ma het menige bord kos vir hierdie drie gekook, al was hulle net haar skoonseun se neefs. Sy was vir hulle lief soos ir kinders.
My ma en swaer Piet
There is nothing more important than a good, safe, secure home. – Rosalynn Carter
Wat is droom en wat is realiteit? Waar lê die grense tussen werklikheid en illusie? Hoe skakel slaap lewe en dood by mekaar in? Hierdie is kwessies waaraan ons geraak het tydens ‘n Boekemakranka gesprek met die kliniese sielkundige, Jorgan Harris, oor sy digbundel, Droom binne ‘n droom.
Dis is daarom ook geen wonder dat dit so smokkel met my kop in my drome nie. Gisteraand was my droom so veelvlakkig dat ek vanoggend sukkel om te ontrafel waar dit afgespeel het. En wanneer.
Daar was ‘n beskrywing van ‘n geleentheid in baie dik boek, wat ek nou woordeliks kan herroep. Die lys name wat bywoon, moet mens van agter af vorentoe lees, en begin/eindig by ‘n paar akteurs en mense wat aan my bekend is. Eers Ian Roberts, dan Johan Bakkes, Bertus van Niekerk wat vorentoe skip in die tou, en Steph Bredenhann. Die res was aan my onbekend, maar almal groot ouens, rowwerig. En hulle het voor gestap, die terrein oopgebreek vir ons wat later/vroeër op die lys was.
Dan is daar ‘n tydsprong terug in tyd en ek woon die geleentheid by. Dan verder terug in tyd en ek woon in ‘n klein koshuiskamer, waar ek regmaak daarvoor. Dit was asof ek die droom in reverse droom.
Die geleentheid self was vreemd, aangesien ons weier om aan ‘n tafel sit waar die man langs my ‘n fetish met sy vrou se hare uitleef bokant my bord en hy woedend word toe ons ons borde wegskuif.
John gaan soek toe ‘n ander tafel met twee leë sitplekke, en hulle maak onwillig plek en Hermien de Vos draai haar rug en loop.
Dit alles klink dalk soos ‘n gewone droom. Die verskil is, ek was helder wakker. Ek het ‘n vivid droom gehad, maar terwyl ek wakker is. Ek weet ook ek was wakker en het frustrasie ervaar, omdat so ‘n vivid droom manipuleerbaar is, maar nie na my sin wou verloop nie. Een wat ek wou mamipuleer, maar nie kon nie.
So waar was ek dan? In hede, verlede, realiteit, droomwêreld? Watter dele van my wakker lewe is dalk op dieselfde manier ‘n illusie?
Die droom het gespeel met tydvlakke (wydte) en vlakke van slaap (diepte) op maniere wat ek glad nie kan beskryf nie.
Image Credit: Aleksandar Mijatovic
Eros, Hypnos en Thanatos vervleg in my kop Waar begin die een, en waar hou die ander op? Die gordyn tussenin skif dunner as ‘n doek Totdat hulle in mekaar vas gaan koek
MaanKind 